اصل "دفاع در عمق" (Defence in Depth) در انرژی هستهای
اصل "دفاع در عمق" (Defence in Depth) در انرژی هستهای
اصل "دفاع در عمق" یک مفهوم بنیادی در ایمنی هستهای است که بر اساس ایجاد سطوح متعدد حفاظتی برای تضمین ایمنی راکتورهای هستهای و تأسیسات مرتبط بنا شده است. این اصل شبیه به یک سیستم امنیتی چندلایه است که حتی در صورت شکست یک لایه، لایههای بعدی از بروز حادثه جلوگیری میکنند.
سطوح مختلف دفاع در عمق:
سطح 1: پیشگیری از حوادث
-
طراحی ایمن و با کیفیت بالا: استفاده از مواد و قطعات با استانداردهای بسیار بالا
-
کنترل دقیق فرآیندها: سیستمهای نظارتی پیوسته بر عملکرد راکتور
-
حفاظت در برابر خطاهای انسانی: سیستمهای خودکار و پروتکلهای عملیاتی دقیق
سطح 2: نظارت و شناسایی به موقع
-
سیستمهای تشخیص و هشدار سریع: شناسایی فوری هرگونه انحراف از شرایط عادی
-
حفاظت در برابر حوادث متداول: طراحی برای مقاومت در برابر زمینلرزه، سیل و سایر بلایای طبیعی
سطح 3: سیستمهای ایمنی خودکار
-
سیستم خاموشکردن اضطراری راکتور: فعال شدن خودکار در صورت شناسایی مشکل
-
سیستمهای خنککنندگی اضطراری: جلوگیری از ذوب سوخت هستهای
-
محفظه نگهدارنده: ساختار محکم بتنی که مانع از انتشار مواد رادیواکتیو میشود
سطح 4: مدیریت شرایط حادثه
-
سیستمهای کنترل آسیب: جلوگیری از گسترش آسیب در صورت بروز حادثه
-
برنامههای تخلیه اضطراری: حفاظت از پرسنل و جمعیت محلی
سطح 5: کاهش پیامدهای حادثه
-
برنامههای اضطراری خارج سایت: هماهنگی با نهادهای محلی و ملی
-
سیستمهای پایش محیط زیست: اندازهگیری مستمر سطح تشعشعات در منطقه
مثال عملی از دفاع در عمق در یک نیروگاه هستهای:
-
سوخت هستهای: درون پوششهای محکم سرامیکی قرار دارد
-
میلۀ سوخت: محفظههای مهر و موم شده زیرکونیومی
-
ساختار راکتور: فولاد فشرده و مقاوم در برابر فشار و دماهای بالا
-
محفظه نگهدارنده: ساختار بتنی به ضخامت 1-2 متر
-
ساختمان راکتور: ساختار محکم خارجی برای محافظت در برابر عوامل خارجی
مزایای دفاع در عمق:
-
افزایش قابلیت اطمینان: حتی با شکست چندین سیستم، ایمنی کلی حفظ میشود
-
کاهش احتمال حوادث شدید: احتمال شکست همزمان تمام لایهها بسیار ناچیز است
-
ایمنی ذاتی: بسیاری از سیستمها بر اساس قوانین فیزیک کار میکنند و نیاز به دخالت انسانی ندارند
-
انعطافپذیری: امکان پاسخگویی به شرایط غیرمنتظره و حوادث پیشبینینشده
کاربرد در طراحی مدرن:
در راکتورهای نسل سوم و چهارم، اصل دفاع در عمق به سطح بالاتری ارتقا یافته است:
-
سیستمهای غیرفعال: که بدون نیاز به برق یا دخالت انسانی کار میکنند
-
ایمنی ذاتی: طراحیهایی که بر اساس قوانین طبیعت، در صورت بروز مشکل خودبهخود ایمن میشوند
-
سیستمهای پشتیبان مستقل: که از منابع انرژی جداگانه استفاده میکنند
این اصل تضمین میکند که حتی در بدترین سناریوهای ممکن، پیامدهای حوادث به حداقل ممکن برسد و از سلامت مردم و محیط زیست محافظت شود.
